Waarom paus Franciscus een Jaar van Barmhartigheid uitriep

In de bul Misericordiae vultus (Het gelaat van de barmhartigheid), waarmee hij het Jaar van de Barmhartigheid afkondigde, geeft paus Franciscus zelf het antwoord: Barmhartigheid is een grondhouding en bron van vreugde, gemoedsrust en vrede (nr. 2). 

Dat hij het jubeljaar uitgerekend op 8 december 2015 officieel opent, is geen toeval: het is dan precies 50 jaar geleden dat het Tweede Vaticaanse Concilie werd afgesloten. Dit concilie was de start van een nieuwe etappe in de kerkgeschiedenis, schrijft paus Franciscus. Het inzicht dat zij op een verstaanbaarder manier over God moesten spreken tot de mensen van hun tijd, werd door de concilievaders echt als een adem van Gods Geest ervaren. De muren die al te lang de Kerk als een versterkte burcht hadden omsloten, werden afgebroken. Het werd tijd om het Evangelie op een nieuwe manier te verkondigen (nr. 4).

De pijler die het leven van de Kerk schraagt, noemt Franciscus barmhartigheid: In alles wat de Kerk pastoraal doet, (…) in alles wat ze verkondigt en waarover ze in de wereld getuigt, mag barmhartigheid nooit ontbreken (nr. 10).

De geloofwaardigheid van de Kerk is recht evenredig met de mate waarin zij barmhartigheid betoont. Paus Franciscus

Vergeving als kracht die nieuw leven opwekt

Barmhartigheid is in de Bijbel een sleutelwoord om te omschrijven hoe God met ons omgaat, onderstreept Franciscus. Zijn liefde wordt niet alleen erdoor bevestigd, ze wordt er ook zicht- en tastbaar door. God roept ons op om barmhartig te zijn, omdat Hijzelf ons als eerste zijn barmhartigheid heeft laten ervaren door onze schuld te vergeven. En daarom wordt het vergeven van schuld de meest zichtbare uiting van de barmhartige liefde en voor ons christenen wordt dit een gebod waaraan wij ons niet kunnen onttrekken (nr. 9). En hij voegt eraan toe:

Vergeving is een kracht die nieuw leven opwekt en moed geeft om de toekomst hoopvol tegemoet te zien (nr. 10).

Het leven is een pelgrimstocht

De paus herinnert eraan dat een heilig jaar van oudsher wordt verbonden met het beeld van een bedevaart: De pelgrimstocht staat voor de weg die ieder van ons in zijn leven aflegt (…) De mens is een ‘viator’, een pelgrim die door een weg af te leggen zijn beoogde doel wil bereiken. En het is Jezus die ons de etappes toont waarlangs we dat doel kunnen bereiken.

Jezus toont 4 etappes:

• Eerst en vooral vraagt Hij ons om niet te oordelen noch te veroordelen, of positief geformuleerd, het goede te zien in elke mens (…)
• Hij vraagt ons ook om te vergeven en te geven (nr. 14).
• Om ons hart te openen voor wie leeft aan de zelfkant, die onze moderne wereld, tragisch genoeg, vaak zelf creëert (…) Zij hebben geen stem omdat hun schreeuw vervaagt en ze het zwijgen worden opgelegd door de onverschilligheid van de rijken (…) Laten we ons geroepen voelen hun schreeuw om hulp wel te horen.
• En laten we uiteraard het komende jaar de De lichamelijke werken van barmhartigheid en de geestelijke werken van barmhartigheid herontdekken en ons erover bezinnen (nr. 15)

Barmhartigheid is ook de motor van de interreligieuze dialoog

En er is volgens paus Franciscus nog een ander, belangrijk motief om een Jaar van Barmhartigheid af te kondigen: Barmhartigheid verbindt ons met het jodendom en de islam, die haar als een van de meest betekenisvolle eigenschappen van God beschouwen (…) Moge dit jubeljaar de ontmoeting met deze godsdiensten en met andere respectabele religieuze tradities bevorderen.

Moge het jaar ons motiveren om de dialoog aan te gaan en elkaar beter te leren kennen en begrijpen (nr. 24).

En Franciscus besluit: Mogen we ons in dit jubeljaar laten verrassen door God. Hij wordt het nooit moe de deur van zijn hart te openen en te herhalen dat Hij van ons houdt en het leven met ons wil delen (…)

Moge in dit jubeljaar de Kerk Gods woord krachtig en overtuigend laten klinken als een woord én een daad van vergeving, troost, hulp en liefde (nr.25)